jump to navigation

Zou ham zang teng leh Zou tawndan jui teng Zou ahi – UZO Constitution! January 28, 2009

Posted by Pupu Zou in zo, zou, Zou Ethno-History.
Tags: , ,
trackback

Lamka lam thusuo khat UZO President Pu Hangkhanpao in Hiangdung kho mite Hmar jaat a kum 30 vel ana umsa January 27, 2009 nin UZO mi-le-sa hi ding in lahlutna nei chi ka sim kha ni’n ka lung sim ah sil khat ang kilou hi. A hing kaan khawmtu be-le-phung ahiei, ahisih leh ham-le-pau ahizaw ei chi ahi.

Tam Hiangdung te Zou a ahing lut uh toh kisai thusuo tomkim anei a bang ahi.

Lamka apat kilometer 18 vel a gamla Hiangdung khomite Hmar nam sung a kum 30 val ana um nuo un January 27, 2009 nai 2:15PM in Zou nam sung ah UZO President Pu T. Hangkhanpao MLA in lalut hi. Hiangdung khuo ahihleh a Hausapa uh phamsa Ginzahang in phung a sutna ah Thangnawh phung pen Hmar nam ahi chi’n Hmar nam sung ah ana kipialutpi hi.

Ham-le-pau leh tawndan a Zou ngeina ma zang ahina zieh un, tu a kho Hausa Pu Zuanchinthang lamkai in Oct. 15, 2008 ni’n UZO Headquarters kung ah Zou community a lalut ding in ngetna ana bawl uhi.

UZO in tam ngetna a mu dungzui in tuni’n Zougal Hall, Zoveng ah UZO President Pu T. Hangkhanpao, MLA in amaute Zou nam sung ah lalut hi. Tam lalutna hun ah, UZO President Pu T. Hangkhanpao, MLA in Hiangdung Hausapa kung ah Puansan a pia banah, Hiangdung khomi sih-le-tang in Ginsuanhang leh Mangsuanthang kung ah Zou Puandum pia hi.

Tam thu tungtawn a ka lungsim a hing lut ahileh, Hiangdung hausapu’n kum 30 peisa a Zou ham ana zang hinanleh, a be-le-phung dungjui a Hmar mi-le-sa ahi chi ana ki thei mama hi. Tua dungjui in Hmar nam ah ana lut uhi. Hinanleh a ham, a pao uh kibang nawnlou leh a chiin, a tawn dan uh kibang nawnlou ahiban ah ki houna dia poimaw pen kamsuo kibang nawnlou ahi dungjui in guitum thei tah tah lou uhi.

Etsahna ding in eilah, chilei Zou ham zangte lah azong Lhungdim kichipawl, Manchuong kichi pawl bang ina um uhi. Tam i umnasan ahileh i tenna, i khosahna mun-le-muol zil ahiman in a ham, i pao zong ana danglam man ta hi. Tuni chieng in Lhungdim, Manchuong ana kichite’n ahina uh ZOU chi thei kilkel ulehzong Zou sunga ang kihal chieng un a tuitum thei tahtah sam sih uhi. Tuitum thei sih un hing kihalda uhen len a ham a pao zangte lah uah kihal uhen kachina hi laizang lou ahi. Sil um dan ka gen chithu ahibou hi.

Nainou khat a sil tungte enkia lei. Lamka buoi lai in zong ham-le-pao kidou ichi lou thei sih uhi. Guite leh Guite, Hangsing leh Hangsing. Be-le-phung kibang hinanleh kam ham zah akibah lou zieh in ki daidan na ana um thei hi. Buoina hing veng zaw chieng in ka hina, ka um na ding dihtah chin pawl khat a hamzah kibang sih nanleh Signboard te ahing ki heng hi. Tuote bangtan a detdou ding chi i gen thei sih ua, asia leh a hoi zong i chi thei sih uhi.

Maban a sil hing tung thei dinga mu a ka nei khen khat ahileh. Tuchieng in Thangkhal zong ahing pikuonta mama hi. Thangkhal a koiteng um ahei, bang zieh a Thangkhal hing piengkhie ahei i chi leh Ham kibang pawl khat zieh a Thangkhal hing pieng khia ahi ngeng ngong hi. Ahitaleh Thangkhal sunga koi teng kikhai khawm ata diei le? Mate, Tungnung, Suantah leh adang dang.

Ahitaleh hun hing pei jel dinga be-le-phung kibang leh kibang kidang etna hing um jel ding in lang kasa hi.

UZO Constitution Amendment nukhia pen ah bang akichi ei? “Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng Zou ahi” chi ahi ta hi. Tami zong mun tuom tuom a pat in pomtheilou leh dih salou tampi i um uhi. Ama sang a Zou chia UZO Dan bupi in ana huom teng ahileh i be-leh-phung teng ana huom hi. Tua thamlou in tu a Simte kichi teng zong UZO Dan bupi in ana huom suo kei hi.

UZO Dan Bupi ki hengtha pen adih na chieng um ma leh hun sawt a ding et in na sanggampa ham tuom ang zah cheinga Zou hinawnlou ding in nam tuom hita ding chi i ngaisut leh pomsiem hasa mama hi.

Etsahna ding in:

Nang Mizoram a um, na sanggamte Tedim, Kol gam, Hmar gam a um, hun leh nite ahing pei dungjui a na ham uh ing tuom chietta. Tua chieng in Zou ham zangloute Zou hisihteh kichileh i lung awi na diei chi zong um thei hi.

Ham-le-pao a Danbu bawl ahoina chieng um nanleh hun saupi a ding in a sietna tampi umzaw in kimu thei hi.

Tami thute ahileh ka office ka toulai a free time them khat um nou sunga ka lung a hing kilangteng ka’ng atdoh mialmuol ahi.

-Zamlunmang

Comments»

1. Khai Minthang - February 4, 2009

Nang thusun houlim diinga hoi mama ahi hi. Our warmest congratulations and an open-arm welcome to the newly naturalized people.

Bang diinga Hiengdung a ka pu Thangnawh bete Hmar a na um laizang uh ama chi vang ka theisih hi. Thawngnawh leh Joute khu U-nau dana aget khat uh vang kaza kha ngai hi. A tangthu peidan bangma thei tuom sing.

Kei zong ka pi leh ka nu Thangnawh be ahi ua, ni nuazui chidan a ka nu analaah dan uh ahi hi. Ka pu pen Ngalzang hausate ana hi a, ka pi pen Tangpijol khomi ana hidan ahi. Ka pute innkuon zong Tangpijol hausa masapa chielna (A gam behkhat aat diinga chielna) tawh i Zou mipite a ngainat zieh un Ngalzang hausatna hengla lou in Tangpijol ah 1940s lai in ana peem uhi. Ka pi sanggamte kipatna sutthei sih lengzong Tangpijol ah hunkhop a um uhi. Tualeh Sehngalzang khu Tangnawhte hausatna khuo ahi hi. Hiengdung hausate zong ka Pute ahidan ka nu’n ang hil zel hi. Hilezong, Tangpijol hi in Sehngalzang hitaleh ka pute khu bangchih tanin UZO ah ana umzing ua, hattuom lamkaina leh chi-le-nam a diinga pang zong abei sih uhi.

Upa T. Chinsuanhang khu ka nu U ahia, Upa T. Chinkhanpau ka pute ahia, Presbyterian Upa ahi uhi. Ka Pu T. Vielkhankap zong ZYO Tangpijol Unit a President ahi hi. Ka Pu Thawngsuan zong (Phamta) Pu Thangkhanlal right-hand/chief agent khat ana hi a, ka Pu Chinkhanthang @ C.K. George zong Singngat ZSP ah sawtlai apat ana kipumpieh den khat ana hi a, tu’n zong ZSP Singngat Block President ahi nalai hi. (Ka theikhel leh ngaidam). Tamteng pen Thangnawh be vive ahi ua, UZO leh Zou vai zousie ah apang zing uhi. Kei mudan ah Thangnawhte Zou ahilouna diing uh bangma katheisih hi.

UZO baseline khu be-le-phung ahizaw in kathei hi. Kei ngaidan in UZO membership khu Zou by birth (Blood) leh Zou by naturalization hi diingin ka ngaisut hi. Ka ngaidan themkhat hing hilchien vang:

Zou by Birth (Blood): Tamte khu Zou Deoxyribonucleic acid (DNA) neite ahi uhi. Tamte pen heimun heimun ah um in, bang ham bang ham zang in, ngaina tuomtuom anei phiel vangun a Zou DNA uh abei sih diinga, Tamte khu ama-le-ama kitheisih lezong Original/Organic Zou ahi uhi.

Zou by Naturalization: Tamte pen Zou shisan nei tahtah ahi leh ahilou kitheilou ahiei Zou hilou a Zou nampi sunga hing lutte china danin kamu hi. Etsahna diingin tua i buaipi chet uh Thangnawh bete bang, ahilouleh ham tuom pau tuom, tawndan tuom hilezong Zou sunga hing lut a, Zou diellap nuoi a kichiemte zong ahuop thei diingin ka ngaituo hi.

Thusuimite leh mipilte’n (researchers and scholars) laibu agel or thu asui chiengun “Primary Sources” leh “secondary Sources” chi’n aneise ua, kumpi laibawlna ah zong Primary leh secondary documents chi aum den hi. Zou leh UZO vai ah Primary leh Secondary (by birth and by naturalization) ahivangin UZO hina zousie bukimtah a azahthei veve uh ahi hi. Tami’n DNA lavel ah tha anei a, hilezong UZO level ah kidaidanna diing bangma aum tuom sih hi.

“UZO pen Social/Conventional Organization ahi hi” chilei adih mai diingin ka gingta hi.UZO Constitution Amendment nukhia pen in “Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng Zou ahi” achi pen tambang in kigiel leh – “Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng UZO mi-le-sa ahi” chileh adihzaw diing abang hi. Thuguol ni ahiei compound sentence in kigiel leh: Compound sentence – “Zou shisan (DNA) nei teng Zou ahia, Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng UZO mi-le-sa ahi” chi ahiei simple sentence in “Zou shisan (DNA) nei teng Zou ahi. Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng UZO mi-le-sa ahi” chi’n kigiel leh adihzaw diing abang hi.

Aziehpen Zou chipen “United” chi in apan (prefix) ngai sih diinga, zong a khumsin (suffix) ngai sih diing hi. Zou chi pen Khat maimai ahiziehin “One, One and only one” ahi zing a, United ahi ngaisih hi. Hilezong, United ichi chieng un tua “Zou ham zang leh Zou tawndan jui teng (bang be bang phung hitaleh)” ki pumkhat (unite) na ahizaw abang hi. UZO khu “Social/Conventiona l organization” kachina khu nopni-dani a kidontuo diinga kipawlna namkhat ahizaw in kathei hi. Zou ihina pen i teelna (by choice) ahisih a, UZO pen by choice ahizaw hi. By choice ahi vangin Zou shisan paai giagua a kithei khat in UZO zoplou khu motna ahi hi. Tambanga mimo honkhat um veve ahi.

Tribal dangte’n anam hilchetna uh bangchi’n agiel di uoi? DNA level in agel uoi or conventional org. level in agel uoi? Tam pen common problem ahi hi. Nachi sih uh ee? Ngaidam kikum hi hang ee.

Regards,

Khai Minthang


Leave a comment